Andrzejki – magiczna noc

Andrzejki, dawniej znane także pod nazwą „jędrzejówki” lub „jędrzejki”, to święto znane w Polsce jako wieczór wróżb i zabawy. Wypada ono w noc między 29 a 30 listopada, w wigilię świętego Andrzeja. Dla członków kościoła katolickiego jest to ostatnia okazja do hucznych zabaw oraz imprez, ponieważ zaraz po nim zaczyna się adwent – czas ciszy i refleksji w przygotowaniu na powtórne przyjście Jezusa.
Rodowód tego święta nie jest do końca znany.

Niektórzy historycy na miejsce jego pochodzenia wskazują starożytną Grecję; świadczyć miałby o tym fakt, że imię „Andrzej” ma pochodzenie greckie i oznacza „męża” lub „mężczyznę”. Inni z kolei twierdzą, że źródła tego zwyczaju należy dopatrywać się w obrzędach starożytnych ludów germańskich ku czci boga Frejra, utożsamianego między innymi z płodnością, bogactwem i urodzajnością, a także z kultem męskości. Sam św. Andrzej Apostoł jest patronem zakochanych; to właśnie do niego należało się zwracać z problemami sercowymi, a także z prośbami o potomstwo czy udane pożycie małżeńskie.
Dawniej wróżby andrzejkowe miały jedynie charakter matrymonialny i uczestniczyć w nich mogły wyłącznie panny.

Dla niezamężnych dziewcząt była to okazja, aby poznać imię, a nawet ujrzeć twarz przyszłego wybranka. Początkowo wróżby odprawiano samotnie, w odosobnieniu i traktowano je niezwykle poważnie. Wiele panien również pościło przez cały dzień i modliło się do św. Andrzeja w nadziei, że we śnie ukaże się im przyszły mąż. Z czasem jednak andrzejki zaczęto organizować w grupach, w formie wspólnych zabaw, do których dołączali także mężczyźni.

Wróżb andrzejkowych jest bardzo wiele i różnią się one w zależności od regionu Polski, z którego pochodzą. Do najbardziej znanych należy między innymi lanie wosku do zimnej wody przez dziurkę od klucza i wróżenie z zastygłej masy, czy też ustawianie butów jeden za drugim, aż jeden z nich przekroczy próg, co miało wróżyć posiadaczce rychłe zamążpójście. Istnieje jednak więcej tradycji, które prawie całkowicie zanikły. Jedną z nich było wpuszczanie do pomieszczenia pełnego panien gąsiora z zawiązanymi oczami; dziewczyna, do której podszedł, lub którą dziobnął jako pierwszy, mogła liczyć na ślub jako pierwsza. Innym zwyczajem było ucinanie gałązki wiśni lub czereśni; jeśli ta zakwitła na Boże Narodzenie, można było spodziewać się rychłego zamążpójścia.

Obecnie andrzejki cieszą się w Polsce dużą popularnością. Ten owiany atmosferą tajemniczości wieczór to doskonała okazja na zorganizowanie zabawy w gronie rodziny lub znajomych.